Tür­ki­ye­’de iş ha­ya­tın­da olan 25 mil­yon 262 bin ki­şi­den 8 mil­yon 670 bi­ni ka­yıt­dı­şı ça­lı­şı­yor. Tür­ki­ye İs­ta­tis­tik Ku­ru­mu­’nun (TÜ­İK) res­mi ve­ri­le­ri, eko­no­mi­nin en te­mel so­ru­nu ola­rak gö­rü­len ve yıl­lar­dır mü­ca­de­le edil­di­ği söy­le­nen ka­yıt­dı­şı­lı­ğın hâ­lâ eko­no­mi için bü­yük teh­dit ol­du­ğu­nu or­ta­ya koy­du.

Bu ve­ri­le­re gö­re Tür­ki­ye­’de ka­yıt­dı­şı ça­lı­şan­la­rın ora­nı yüz­de 34,3’le dün­ya or­ta­la­ma­la­rı­nın üze­rin­de sey­re­di­yor.

Üc­ret­siz ai­le iş­çi­si

TÜ­İK ve­ri­le­ri­ne gö­re üc­ret­li ola­rak ça­lı­şan­la­rın yüz­de 18’i iş­ve­ren­le­ri ta­ra­fın­dan dev­let­ten giz­le­ni­yor, SGK prim­le­ri öden­mi­yor, si­gor­ta ka­yıt­la­rı yap­tı­rıl­mı­yor. Sa­yı­la­rı 2 mil­yon 971 bi­ni bu­lan iş­çi sos­yal gü­ven­lik­ten yok­sun ça­lış­tı­ğı için ile­ri­de emek­li ola­ma­ma ris­ki­ne ma­ruz ka­lı­yor. Üc­ret­li­le­rin dı­şın­da, 2 mil­yon 910 bin ki­şi de üc­ret­siz ai­le iş­çi­si ola­rak ka­yıt dı­şı is­tih­dam­da yer alı­yor. Bu ça­lı­şan­lar için de emek­li­li­ği sağ­la­ya­cak hak­la­rın bi­ri­ki­mi baş­la­mı­yor.

Her 2 ka­dın­dan bi­ri

Ve­ri­ler, özel­lik­le ka­dın iş­çi­lik­te ka­yıtdı­şı­lı­ğın da­ha faz­la ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor. Yüz­de 49’u ka­yıt­dı­şı ça­lış­tı­rı­lan ka­dın­la­rın 2 mil­yon 39 bi­ni ai­le­si­nin ya­nın­da üc­ret­siz iş­çi gö­rü­nür­ken 955 bi­ni bir iş­ve­ren ya­nın­da giz­li is­tih­dam edi­li­yor. Ken­di işi­nin sa­hi­bi olan 9 bin ka­dın ile ken­di he­sa­bı­na ça­lı­şan 663 bin ka­dın da SGK ka­yıt­la­rın­da gö­rün­mü­yor. Bu ve­ri­ler, ‘ça­lı­şı­yo­r’ gö­rü­nen her 2 ka­dın­dan 1’i­nin ka­yıt­dı­şın­da kal­dı­ğı­nı işa­ret edi­yor.

Vergi ve prim kaybı önemli

TÜ­İK ve­ri­le­ri­ne gö­re en faz­la ka­yıt­dı­şı ça­lış­ma, üc­ret­siz ai­le iş­çi­li­ğin­de gö­rü­lü­yor. Bu alan­da ça­lı­şan her 100 ki­şi­den 91’i dev­le­te bil­di­ril­mi­yor. Do­la­yı­sıy­la dev­let hem ver­gi hem SGK pri­mi kay­bı­na uğ­ru­yor. Ça­lı­şan­lar ise sos­yal gü­ven­lik sis­te­min­den yok­sun ka­lı­yor.

Patronların da yüzde 13,7’si

Erkeklerde kayıtdışılık özellikle ücretli olarak bir işverenin yanında çalışan kesimde öne çıkıyor. Her 3 erkekten 1’inin kayıtdışında kaldığı ülkemizde 2 milyon 247 bin erkek kendi hesabına çalışıp kendini devletten gizliyor. İşveren, olarak iş hayatında görünen 151 bin patron da SGK’dan gizli kayıtdışı faaliyet gösteriyor. Yüzde 13,7’sinin kayıtdışında göründüğü işverenlerin 142 bini erkek, 9 bini ise kadın.